नागपंचमी हे श्रावण महिन्याचे व्रत. नागपंचमी हा कृषिवलांचा सण मानला जातो. शेतीची कामे चालू असल्याने नांगराच्या फाळाने शेतात वावरणारे साप किंवा नाग यांना इजा पोचू शकते आणि त्यामुळे माणसाला सापाचा दंशही होण्याचा संभव असतो. या कारणास्तव पावसाळयात नाग किंवा साप यांच्यापासून त्याचे संरक्षण व्हावे, यासाठी नागांची पूजा करण्याची प्रथा सुरू झाली असावी. साप हा उंदरांचा शेतातील उपद्रव कमी करणारा पर्यावरणदृष्टया शेतकरी गटाचा मित्रच असतो. त्यांच्याप्रती आदर व्यक्त करण्याचा हा दिवस.