कोजागिरी पौर्णिमा हा आश्विन पौर्णिमेला साजरा केला जाणारा एक प्राचीन लोकोत्सव आहे, ज्यात लक्ष्मी, इंद्र आणि बळीराजाची पूजा केली जाते. या दिवशी रात्री तुपाचे 101 किंवा जास्त दिवे लावले जातात. सकाळी स्नान करून इंद्रदेवाचे पूजन केले जाते आणि ब्राह्मणांना तूप-साखर खीर आणि मिष्टान्न अर्पण केले जाते. या दिवशी श्रीसूक्त आणि लक्ष्मी स्तोत्राचे पाठ केले जाते, आणि उपोषण, पूजन, व जागरण या तिन्ही अंगांना महत्त्व आहे. या पौर्णिमेच्या रात्री चंद्र पृथ्वीच्या जवळ असतो, आणि त्याला आटीव दुधाचा नैवेद्य दाखवला जातो. कोजागिरी पौर्णिमेच्या रात्री महालक्ष्मी पृथ्वीवर भ्रमण करते आणि जागरण करणाऱ्यांचे कल्याण करते. या दिवशी लोक एकत्र येऊन चंद्रदर्शन करतात, आणि एकत्रित आटीव दूध व अल्पोपहार घेतात. नवान्न पौर्णिमा, जो कि नवीन धान्याच्या स्वागताचा दिवस आहे, या दिवशी शेतकऱ्यांसाठी विशेष महत्त्वाची आहे. बाजारात नवीन धान्य खरेदी करण्यासाठी मोठी गर्दी होते. घरांमध्ये नवीन धान्याचे पूजा केली जाते, आणि हरीत भाज्या महत्त्वाच्या ठरतात. या दिवशी रांगोळ्या काढून लक्ष्मीच्या स्वागताची तयारी केली जाते. यामुळे कोजागिरी पौर्णिमा आणि नवान्न पौर्णिमा दोन्ही कृषी संस्कृतीतील महत्त्वाचे उत्सव आहेत.
कोजागिरीपोर्णिमा
Vrishali Gotkhindikar द्वारा मराठी पौराणिक कथा
वर्णन
कोजागिरी पौर्णिमा आश्विन पौर्णिमेस होणारा प्राचीन लोकोत्सवाला वात्स्यायनाने कौमुदीजागर व वामन पुराणाने दीपदानजागर म्हटले आहे.या दिवशी करायच्या या व्रतात रात्रीच्या पहिल्या प्रहरी लक्ष्मी व इंद्र ,बळीराजा यांच्या प्रतिमांची पूजा करतात. हत्तीवर बसलेल्या इंद्र आणि महालक्ष्मीचे पूजन करून उपवास करतात . रात्रीच्या वेळी तुपाचे 101 किंवा यथाशक्ती दिवे प्रज्वलित करून देवघर, बाग, अंगण, तुळस, मुख्य प्रवेशद्वार येथे लावतात.सकाळी स्नान करून इंद्रदेवाचे पूजन करून ब्राह्मणांना तूप-साखर मिश्रित खीर व मिष्टान्न भोजन, दक्षिणा आणि सोन्याचा एक दिवा दिल्यास सर्व इच्छा पूर्ण होतात.व मग त्या दोघांना पुष्पांजली समर्पित करतात या दिवशी श्रीसूक्त, लक्ष्मी स्तोत्रचे पाठ करतात. उपोषण, पूजन व जागरण या तीनही अंगांना या
