नागपंचमी हा नाग पूजनाचा दिवस आहे, जो श्रावण महिन्यात साजरा केला जातो. या दिवशी नागदेवतेची पूजा करण्याची प्रथा आहे, कारण पावसामुळे सर्प बागेत, शेतात आणि घरात येतात. नाग पूजा तीन हजार वर्षांपासून चालत आली आहे, आणि या दिवशी श्रद्धाळू लोक नागदेवतेला दूध-लाह्यांचा नैवेद्य दाखवतात. नागपंचमीच्या मागे एक कथा आहे, ज्यात एका शेतकऱ्याच्या नांगराच्या फाळामुळे नागिणीची तीन पिल्ले मरण पावली. नागदेवतेच्या कोपापासून वाचण्यासाठी शेतकऱ्याने या दिवशी शेतीचे काम न करण्याचे वचन दिले. त्यामुळे या दिवशी काही नियम पाळले जातात. सत्येश्वरी नावाच्या देवीच्या भावाच्या मृत्यूमुळे स्त्रिया उपवास करतात, जेणेकरून त्यांना चिरंतन आयुष्य मिळो. सत्येश्वरीने नागदेवतेची पूजा केली आणि त्यामुळे नागदेवतेने तिला संरक्षण देण्याचे वचन दिले. नागपंचमीच्या दिवशी स्त्रिया नवीन वस्त्रे व अलंकार परिधान करतात, कारण नागदेवतेने सत्येश्वरीला आनंदी करण्यासाठी तिला नवीन वस्त्र दिली. या सणाची उगम कथा पुरुवंशीय राजा परीक्षित याच्या मृत्यूशी संबंधित आहे, ज्याला तक्षक नावाच्या नागाने चावले. जनमेजयने सर्पयज्ञ सुरू करून सर्व सर्पांचा नायनाट करण्याचा प्रयत्न केला.
नागपंचमी
Vrishali Gotkhindikar द्वारा मराठी पौराणिक कथा
वर्णन
नागपंचमी हा नाग पूजनाचा दिवस. श्रावणातल्या ह्या दिवसात पावसामुळे सर्प बागेत, शेतात, अगदी घरातहीनिवा-याला येतात. तीन हजार वर्षांपासून नागदेवतेची पूजा माणूस करत आला आहे. शेतातल्या उंदराचा नायनाट करणारा हा प्राणी शेतक-याला आपला मित्र वाटतो. पुराणातही नागांचा उल्लेख आढळतो जसे की कालिया, शेष, अनंत, वासूकी, तक्षक, पद्म इत्यादी. आजच्या दिवशी नागदेवतेची मनोभावे पूजा केली जातेनागपंचमी हा श्रावण महिन्यातील पहिला सण आहे. या दिवशी घरोघरी नागाची पूजा करून नागदेवतेला प्रसन्न करण्याची प्रथा आहे. कालिया नागाचा पराभव करून यमुना नदीच्या पात्रातून भगवान श्रीकृष्ण सुरक्षित वर आले, तो दिवस श्रावण शुद्ध पंचमीचा होता. त्या दिवसापासून नागपूजा प्रचलित झाली असे मानले जाते. दर बारा वर्षांनी नागपंचमीच्या दिवशी
