वर्णन

छत्रपती शिवाजीराजे भोसले(१९ फेब्रुवारी १६३० ते ३ एप्रिल १६८०) हे एक भारतीय राजे आणिमराठा साम्राज्याचेसंस्थापक होते.[१]विजापूरच्याढासळत्याआदिलशाहीमधून शिवरायांनी स्वतःचे स्वतंत्र राज्य निर्माण करून मराठा साम्राज्याची स्थापना केली. इ.स. १६७४ मध्येरायगडकिल्ल्यावर औपचारिकपणेछत्रपतीम्हणून त्यांचाराज्याभिषेककरण्यात आला.[२] आपल्या कारकीर्दीत शिवाजी महाराजांनीमुघल साम्राज्य,गोवळकोंड्याचीकुतुबशाही,विजापूरचीआदिलशाहीआणि युरोपियन वसाहतवादी शक्तींशी युती व शत्रुत्व दोन्ही केले. शिस्तबद्ध लष्कर व सुसंघटित प्रशासकीय यंत्रणेच्या बळावर छत्रपती शिवाजी महाराजांनी एक सामर्थ्यशाली आणि प्रागतिक राज्य उभे केले. किनारी आणि अंतर्गत प्रदेशातीलकिल्ल्यांचीडागडुजी करण्यासोबतच त्यांनी अनेक नवे किल्लेही उभारले.[३]शिवरायांनी शिस्तबद्ध प्रशासकीय संघटनांसह सक्षम आणि प्रगतीशील नागरी शासन स्थापन केले. त्यांनी प्राचीनहिंदूराजकीय परंपरा, न्यायालयीन अधिवेशने पुनरुज्जीवित केली. प्रदेशातील भूभागाची इत्यंभूत माहिती, आश्चर्यजनक वेगवान हालचाली आणिगनिमी काव्याचेतंत्र यांच्या सहाय्याने