आषाढ महिन्याच्या अमावास्येला 'हरिता' किंवा 'हरियाली अमा' म्हणतात. या दिवशी व्रतकर्त्याने एकांत पाणथळ जागी स्नान करणे आणि ब्राह्मणाला भोजन देणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे 'पितर' प्रसन्न होतात. महाराष्ट्रात या दिवशी 'दिव्यांची अवस' साजरी केली जाते, ज्या दिवशी स्त्रिया घरातील सर्व दिवे स्वच्छ करून एकत्र ठेवतात, त्याभोवती रांगोळी काढतात आणि त्यांना प्रज्वलित करतात. पूजा केली जाते आणि गोड नैवेद्य अर्पित केला जातो. दिव्यांच्या अवसेची कथा तामिळ प्रांतातील एक कुटुंबाची आहे, जिथे विनीत आणि गौरी नावाच्या दोन भावंडांनी विवाहाची योजना तयार केली. गौरीला तीन मुली झाल्या, परंतु विनीतला दारिद्र्य आले. गौरीने आपल्या मुलींचे विवाह श्रीमंत मुलांशी केले, पण सगुणा नावाची धाकटी मुलगी विनीतच्या धाकट्या मुलाशी लग्न करून आनंदाने संसार करू लागली. एक दिवस, राजा स्नान करताना त्याची अंगठी गहाळ होते आणि ती सगुणाच्या घरावर पडते. सगुणा ती अंगठी राजाला परत करते आणि त्याने तिला बक्षीस दिले. सगुणाने एक विशेष इच्छा व्यक्त केली की त्या शुक्रवारी अमावास्येला तिच्या घरातच दिवे असावे आणि संपूर्ण राज्य अंधारात राहावे. राजा त्या आदेशानुसार सर्व राज्य अंधारात ठेवतो, ज्यामुळे सगुणा दिव्यांची पूजा साजरी करू शकते.
दिव्यांची अवस
Vrishali Gotkhindikar द्वारा मराठी पौराणिक कथा
वर्णन
दिव्यांची अवस आषाढ महिन्याच्या अमावास्येला ‘हरिता’ किंवा ‘हरियाली अमा’ असे संबोधतात. व्रतकर्त्याने एकांत असलेल्या पाणथळ जागी जाऊन स्नान करावे. ब्राह्मणाला भोजन घालावे असे दोन प्रमुख विधी ह्या व्रतात सांगितले आहेत. ह्या व्रतकार्यामुळे ‘पितर’ प्रसन्न होतात- हेच त्याचे फल आहे. ह्या दिवशी काही देवळांमध्ये पूजा बाधली जाते. तसेच स्त्रिया झोपाळ्यावर बसून आनंदाने गाणी म्हणतात. हिंदू धर्मात पितरांसाठी भाद्रपदाचा दुसरा पंधरवडा खास राखून ठेवलेला आहे. तरीदेखील प्रत्येक महिन्याच्या अमावास्येला त्यातही दर्श अमावास्येला असे श्राद्ध करण्याची प्रथा आहे. ज्यांना ब्राह्मणभोजन घालणे शक्य नसेल त्यांनी शिधा स्वरूपात एखाद्या गरजूला दर महिन्यात ह्या तिथीला अन्नदान म्हणून धान्य दान करावे. असा संकेत आहे .
