माझी आत्या बहीण सुनीताच्या लग्नासाठी मी गेलो होतो.. तिचे वडील माझे मामा हयात नव्हते.. पण माझ्या आत्याने लेकीच्या लग्नात काही कमी ठेवली नव्हती...!
कसं होईल, कसं होईल असं नुसतंच म्हणणाऱ्या नातेवाईकांच्या बोलण्याकडे आणि टोमण्यांकडे कानाडोळा करत आत्यानी मुलीचं लग्न अगदी थाटामाटात लावून दिलं. बरं...!
त्यावरही “एवढे पैसे कुठून आले?” असा नातेवाईंकाचा रोख होताच..!
आपल्या मुलाबाळांच्या शिक्षणापासून ते लग्नापर्यंतची स्वप्न आईवडिलांनी त्यांच्या जन्माअगोदरच रंगवलेली असतात. अगदी तसं करणं सगळ्यांनाच शक्य होतं असं नाही. पण आपल्या परीने आई-वडील मुलांच्या कोणत्याच कार्यक्रमात काहीही कमी पडू द्यायचं नाही, याची पुरेपूर काळजी घेतात. नवरा नसल्यामुळे अर्थातच लेकीच्या लग्नाच्या खर्चाचा सगळा भार आत्यावरच वरच होता. पण, तरीही त्यांनी लग्न अगदी थाटामाटात पार पाडलं.
नातेवाईकांची मदत व सल्ले न घेता एकटीने लग्नाचा भार उचलल्यामुळे त्यांना भर लग्नात टोमणेही ऐकावे लागत होते. पण, आपल्याच कार्यक्रमात धिंगाणा नको, म्हणूनच त्या शांत होत्या...
लेकीच्या लग्नात वरमाई म्हणजे आत्या अगदी छान नटून थटून तयार झाल्या होत्या. तिच्या मुलीच्या आग्रहास्तव तिने स्वत:साठी खास पोपटी रंगाची पैठणी घेतली होती. अगदी टापटीप पैठणी नेसून, आंबाडा घालून आत्या छान नटली होती. आणि कदाचित त्यामुळेच सगळ्यांच्या नजरा तीच्याकडे होत्या. त्यातील काहींच्या नजरांमध्ये आत्या चं कौतुक होत होतं, तर काहींच्या नजरांमध्ये आत्यासाठी द्वेष उद्भवत होता..!
विधवा आहे आणि पैठणी नेसून मिरवतेय बघ कशी..?पैठणी नेसण्याचा अधिकार विधवांना नाही, हे ठरवणारे आपण कोण?
पैठणी नेसण्याचा अधिकार विधवांना नाही, हे ठरवणारे तुम्ही-आम्ही कोण..?
हळदीकुंकवाच्या कार्यक्रमाची तयारी करणारी ही ‘तीच’
सुनीता च्या जवळचे काही नातेवाईक नाराज असल्यामुळे लग्नातही ते दूर दूरच बसले होते. पैठणीत मिरवणाऱ्या आत्याकडे पाहून अखेर मुलीच्या सख्या चुलत भावाने तोंड उघडलंच. “विधवा आहे आणि पैठणी नेसून मिरवतेय बघ कशी”, असं तो म्हणाला. त्यांच्या ग्रुपमधील सगळ्यांच्याच तोंडचं वाक्य जणू त्याने घेतलं होतं. कारण तो असं म्हणाल्यानंतर सगळ्यांनीच आत्याला नावं ठेवायला सुरुवात केली...
मी त्यांच्या पुढच्याच रांगेत बसल्यामुळे मला त्यांचं बोलणं स्पष्टपणे ऐकू येत होतं. सुनीताच्या चुलत भावाने टिप्पणी केल्यानंतर मग सगळ्यांनीच वाहत्या गंगेत हात धुवून घेतले. सुनीताची दुसरी काकू म्हणाली, “अगदी बरोबर बोललास..! पैठणी ती पैठणी वरुन हिरवाच कलर मिळाला हिला..! आणि वरुन किती मेकअप केलाय बघ!" लगेचच तिच्या काकांनीही.. “नवरा मेलाय आणि केसांना मेहेंदी वगैरे लावतेय” असं म्हणत.. आत्याच्या अकलेचे तारे तोडले.! “नवरा गेल्याचं काही आहे की नाही, शोभतं का असं वागणं. संपूर्ण कुटुंबाची इज्जत घालवली”, असं मत सुनीताच्या मोठ्या काकूने मांडलं.
बरं, त्यांचं हे बोलणं ऐकल्यानंतर माझ्या डोक्यात तिडीकच गेली होती... त्याचं कारण... आपल्याच कुटुंबातील व्यक्तीबाबत असा विचार कोणी कसं काय करू शकतं. मुळात, आत्याचा नवरा म्हणजेच माझे मामा जाऊन कित्येक वर्षे झाली होती. माझी आत्या बहीण सुनीताच्या नातेवाईंकाना मला खडसावून सांगावंसं वाटत होतं... “नवरा नसलेल्या बायकांनी कसं राहायचं, हा ठरवण्याचा अधिकार समाजाला कोणी दिला? पूर्वीच्या काळातही केशवपन समाजसुधारकांनी बंद पाडले आणि विधवेचा पुनर्विवाह यांसारख्या नव्या गोष्टी सुरू केल्या..! पण विधवांना मिळणारी वागणूक आजही काही प्रमाणात तशीच आहे..! पैठणी नेसण्याचा अधिकार विधवांना नाही, हे ठरवणारे तुम्ही-आम्ही कोण..? मुळात, पैठणी हा एक साडीचा प्रकार आहे. त्यामुळे पैठणी विधवा महिलांनी नेसू नये... असं कुठेही लिहिलेलं नाही... आणि विधवांनी नटा-पटा केला, तर त्यात चुकीचं काय आहे..? नवरा गेला म्हणून आयुष्यभर त्याच दु:खात राहून उरलेल्या आयुष्याची राखरांगोळी करायची का..? लेकीच्या लग्नात वडील नाहीत याचं दु:ख तिला व तिच्या आईपेक्षा जास्त कोणालाच कळू शकत नाही..!
आपण केवळ बोलू शकतो. पण त्यांच्या मनात तेव्हा भावनेचं व विचारांचं वादळ उठलेलं असतं. ते पण आपल्या काळजावर दगड ठेवून त्या सगळ्या परिस्थितीला सामोरं जात असतात...!”
पण ओठांपर्यंत आलेले माझे शब्द मी गिळून टाकले. आणि स्थब्ध राहिलो.. याचं महत्वाचं कारण म्हणजे , काही-काही माणसांना वेळ-प्रसंगाचं भान नसतं, आणि मी काही बोललो तर ते अनर्थ करून लग्नामध्ये विघ्न आणतील.. अशावेळी सगळं सुरळीत पार पाडावं म्हणून आपणच शहाणपण दाखवलेलंच बरं ✍️! आणि मी गप्पच बसलो तेही पूर्ण लग्न विधी पार पडेपर्यंत..
प्रदीप धयाळकर✍️✍️
