नवनाथ महात्म्य भाग ९
चवथा अवतार “जालंधरनाथ “
=============
जालंधर (जालिंद्रनाथ) नाथ
त्यांचे गुरू दत्तात्रेय होते.
एकदा हस्तिनापुरात बृहद्रव नावाचा एक राजा सोमयज्ञ करीत होता.
नारायणाने या यज्ञात प्रवेश केला.
यज्ञ पूर्ण झाल्यानंतर एक जबरदस्त आकर्षक मुलगा आढळला.
या मुलाला जालंधर म्हटले गेले.
असे म्हणतात की जालंधर हा देखील शिवपुत्र होता .
तथापि पौराणिक कथेनुसार जालंधर हा भगवान शिवांचा सर्वात मोठा शत्रू होता.
श्रीमद्देवी भागवत पुराणानुसार जालंधर खूप शक्तिशाली असुर होता.
इंद्राला पराभूत केल्यानंतर, जालंधर तिन्ही जगाचा स्वामी झाला.
असे म्हणतात की यमराज सुद्धा त्याला भीत होता.
श्रीमद्देवी भागवत पुराणानुसार एकदा भगवान शिवाने आपले तेज समुद्रात फेकले , त्यापासून जालंधर निर्माण झाला होता .
जालंधराकडे अफाट शक्ती असल्याचे मानले जात होते .
आणि त्याच्या शक्तीचे कारण त्यांची पत्नी वृंदा होती.
वृंदाच्या पतीव्रता धर्मामुळे सर्व देवी-देवतांना जालंधरचा पराभव करता आला नाही.
याचा जालंधरला गर्व झाला होता तो वृंदेची अवहेलना करीत असे व देवतांच्या विरुद्ध कार्य करून त्यांच्या पत्नींना सतावत असे .
जालंधरला माहित होतं की विश्वात सर्वात शक्तिशाली तोच आहे.
तो देवतांचा देव आहे.
जालंधरने हळू हळू इंद्राचा पराभव केला आणि स्वत:ला सर्वशक्तिमान म्हणून प्रस्थापित करण्यासाठी त्रिलोकाधीपती बनला.
यानंतर त्याने विष्णू लोकावर हल्ला केला.
जालंधरने विष्णूचा पराभव केला आणि लक्ष्मीला विष्णूपासून पळवून नेण्याची योजना आखली.
यासाठी त्यानी वैकुंठावर हल्ला केला.
पण देवी लक्ष्मीने जालंधरला सांगितले की आपण दोघे पाण्यात जन्मलो आहोत, म्हणून आपण भाऊ व बहिण आहोत.
देवी लक्ष्मीच्या चर्चेने जालंधरवर परिणाम झाला आणि लक्ष्मीला बहिण मानून तो वैकुंठातुन परत गेला .
यानंतर, त्याने कैलासावर हल्ला करण्याचा विचार केला आणि आपले सर्व असुर एकत्र केले आणि कैलास येथे जाऊन देवी पार्वतीला पत्नी बनविण्याचा प्रयत्न केला.
यामुळे देवी पार्वतीला राग आला आणि मग महादेवाला जालंधरशी झुंज द्यावी लागली.
परंतु वृंदाच्या पातिव्रत्याच्या तेजामुळे भगवान शिव यांचा प्रत्येक हल्ला निष्फळ ठरला.
शेवटी देवांनी मिळून एक योजना आखली आणि जालंधरच्या रुपात भगवान विष्णू वृंदेकडे आले.
जालंधरच्या वेशातल्या आलेल्या भगवान विष्णूला आपला पती मानणार्‍या वृंदाने त्यांच्यासोबत पत्नीसारखे वागायला सुरुवात केली.
यामुळे वृंदाचा पातिव्रत्य धर्म मोडला आणि शिवाने जालंधरचा वध केला.
जेव्हा विष्णूने वृंदाचे पातिव्रत्य भंग केले तेव्हा वृंदाने आत्महत्या केली, त्यानंतर तिच्या राखेवर तुळशीचे एक रोपटे जन्माला आले .
तुळशी हे वृंदा देवीचे रूप आहेत ज्यांना भगवान विष्णू लक्ष्मीपेक्षा अधिक प्रिय मानतात.
सध्याच्या पंजाब प्रांतातील जालंधर शहराचे नाव जालंधर ठेवण्यात आले आहे.
आजही जालंधरमध्ये, मोहूर कोट किशनचंदमध्ये असुरराज जालंधरची पत्नी वृंदा देवीचे मंदिर आहे.
असा विश्वास आहे की येथे एक प्राचीन गुहा आहे, जी थेट हरिद्वारला गेली आहे .
असे मानले जाते की प्राचीन काळात या शहराभोवती 12 तलाव होते.
शहरात जाण्यासाठी एखाद्याला बोटचा सहारा घ्यावा लागला.
जालंधर नाथ यांची जन्म कथाही पौराणिकच आहे.
ऱाजा ब्रम्हदेव यानी यज्ञ केला असता अग्नी प्रसन्न होवुन त्यांनी राजाला पुत्ररत्नाचा प्रसाद दिला.
जालंधर नाथांचा जन्म अग्नीतुन झाला त्याअर्थी जालंधर नाथ हे अग्नी त्राटकातुन योगी अवस्थेत आले आहेत ..... जालंधरनाथ देवस्थान नवनाथ ग्रंथांमध्ये कानिफनाथांचे गुरू जालंधर नाथ असल्याचा उल्लेख आहे.
बीड जिल्ह्यातील शिरूर तालुक्यातील रायमोह गावापासून केवळ चार किलोमीटर अंतरावर येवलवाडी येथे जालंधरनाथांचे पुरातन मंदिर आहे.
तीन वेशींपैकी मुख्य वेशीतून 50 पायऱ्या चढून गेल्यानंतर मुख्य मंदिरास तीन प्रवेशद्वार आहेत.
प्रवेशद्वारावर पशु-पक्षी, गणपतीचे शिल्प साऱ्यांचे लक्ष वेधून घेते.
मंदिराच्या गाभाऱ्यातील दगडी खांबावर नऊ कमानी आहेत.
परिसरात विठ्ठल मंदिर, दत्त मंदिर, हनुमान मंदिर आहे.
या शेजारीच अग्निकुंड आहे.
माघ पौर्णिमा, गुढीपाडवा, हरिनाम सप्ताह, महाशिवरात्री, रंगपंचमी, ऋषिपंचमी आदी सण-उत्सवांना मंदिरात भाविकांची गर्दी असते.
जालंधर यांचे गुरू दत्तात्रेय होते.
राजस्थानमधील जलोर जवळील अथूनि डिस येथे त्यांचे स्मारक आहे.
येथे मारवाडच्या महाराजा मानसिंग यांनी एक मंदिर बांधले आहे.
जोधपूरच्या महाराजा मानसिंह प्रकाश संग्रहालयात जालंधरच्या जीवनाचा आणि कनकचलच्या आगमनाचा उल्लेख करणारे अनेक हस्तलिखित ग्रंथ आहेत.
चंद्रकूप सूरजकुंड कपाली नावाचे हे ठिकाण प्रसिद्ध आहे.
जालंधरमध्ये तीन तपस्या आहेत - गिरनार पर्वत, कनकचल आणि रक्तचळ.
त्यांच्या अस्तित्वाशी संबंधित कागदपत्रांनुसार, त्यांनी राजस्थानात १५५१ विक्रम संवत मध्ये भेट दिली.
योगी जालंधरनाथ अनेक तीर्थक्षेत्रांमध्ये भटकत होते.
त्यांनी आपले चमत्कार दाखवून नाथ पंथाचा उपदेश केला.
बहुतेक धर्माभिमानी नाथ पंथाचे अनुयायी बनले.
त्याचप्रमाणे नाथ पंथाचा प्रचार आणि योगासना करीत त्यांनी हजारो शिष्य केले आणि त्यांनी त्यांच्या बनविलेले सावर तंत्र आणि मंत्रांचे चमत्कार जनतेसमोरही दाखवले.
एकदा भटकत असताना गोपीचंद राजा कांचन पुरीच्या बाहेर एका निर्जन जागी तळ ठोकून राहिला होता .
राजा गोपीचंद हा तरुण राजा होता त्याच्या वडिलांचे नाव त्रिलोचन चंद आणि आईचे नाव राजा राणी मैनावती होते.
राजा त्रिलोचनचंद यांच्या मृत्युनंतर गोपीचंदची आई आपल्या पतीबरोबर सती गेली नव्हती.
आपल्या पतीबरोबर सती न जाऊ शकल्याने राणी मैनावती खूप दु:खी झाली.
म्हणून ती तिचा वेळ देवाची उपासना - उपवास आणि उपासनेत घालवत असे .
तेव्हा गोपीचंद लहान असल्याने राज्यकारभारामध्ये तिने आपल्या मंत्र्यांना मदत केली .
जेव्हा राजा गोपीचंद तरुण झाले, तेव्हा त्यांनी राज्य कारभार हातात घेतला.
त्यांच्या पत्नीचे नाव नाव लोमावंती होते.
जी महासुंदरी आणि बुद्धिमत्तेची अतिशय धारदार होती.
*जालंधरनाथचा चमत्कार *
राजा गोपीचंदच्या राजधानीत गुरु जालंधरनाथ योगी दररोज आपल्या डोक्यावर मोठी गवताची गंजी नेत असत आणि जेथे गौ माता उभी असतील, तेथे त्यांना घास खायला घालत असत .
असा त्यांचा रोजचा कार्यक्रम असे .
त्याने मस्तकावर भारा घेतला असता त्यास त्यापासून भार वाटून त्रास होऊ नये म्हणून वायुदेव तो भारा मस्तकापासून काही अंतरावर वरच्यावर झेलून धरून ठेवी.
याप्रमाणे जालंधरनाथ गवताचा भारा मस्तकावर घेऊन फिरत फिरत गौडबंगाल देशांतील हेलापट्टनास गेला.
तेव्हा गवताचा भारा मस्तकाच्या वर आधारावाचून कसा राहिला ह्याचे तेथील लोकांस मोठे नवल वाटू लागले.
त्यांना हा कोणी तरी सिद्ध आहे, असे वाटून ते त्याच्या दर्शनासही जाऊ लागले.
तो गावातील घाणेरड्या जागेत राही व आपला उदरनिर्वाह भिक्षा मागून चालवीत असे.
क्रमशः
