श्री संत एकनाथ महाराज—10 भक्ती योग
श्लोक ४९
माऽपत्यबुद्धिमकृथाः, कृष्णे सर्वात्मनीश्वरे ।
मायामनुष्यभावेन, गूढैश्वर्ये परेऽव्यये ॥४९॥
तुम्ही बाळकु माना श्रीकृष्ण । हा भावो अतिकृपण ।
तो परमात्मा परिपूर्ण । अवतरला निर्गुण कृष्णावतारें ॥३१॥
यासी झणें म्हणाल लेंकरूं । हा ईश्र्वराचा ईश्र्वरु ।
सर्वात्मा सर्वश्र्वरु । योगियां योगींद्रु श्रीकृष्ण ॥३२॥
हा अविकारु अविनाशु । परात्परु परमहंसु ।
इंद्रियनियंता हृषीकेशु । जगन्निवासु जगदात्मा ॥३३॥
मायामनुष्यवेषाकृती । हा भासताहे सकळांप्रती ।
गूढऐश्र्वर्य महामूर्ती । व्यापक त्रिजगतीं गुणातीतु ॥३४॥
श्लोक ५० वा
भूभारासुरराजन्यहंतवे
गुप्तये सताम् ।
अवतीर्णस्य
निर्वृत्यै, यशो लोके वितन्यते ॥५०॥
काळयवनादि असुर ।
कां जरासंधादि महावीर ।
अथवा राजे
अधर्मकर । अतिभूभार सेना ज्यांची ॥३५॥
तो उतरावया
धराभार । धर्म वाढवावया निर्विकार ।
संतसंरक्षणीं
शार्ङगधर । पूर्णावतार श्रीकृष्ण ॥३६॥
प्रतिपाळावया
निजभक्तांसी । सुख द्यावया साधूंसी ।
अवतरला यदुवंशीं
। हृषीकेशी श्रीकृष्ण ॥३७॥
तो असुरगजपंचाननु
। सज्जनवनआनंदघनु ।
तुमच्या उदरीं
श्रीकृष्णु । अवतार पूर्णु पूर्णांशेंसीं ॥३८॥
उद्धरावया
त्रिजगती । थोर उदार केली कीर्ती ।
ज्याच्या
अवताराची ख्याती । पवाडे पढती ब्रह्मादिक ॥३९॥
तरावया अतिदुस्तर
। ज्याची कीर्ति गाती सुरनर ।
परमादरें
ऋषीश्र्वर । कृष्णचरित्र सर्वदा गाती ॥५४०॥
ज्याचें नाम
स्मरतां भक्त । कळिकाळ नागवत ।
तो अवतार
श्रीकृष्णनाथ । तुम्हांआंत प्रगटला ॥४१॥
श्रीकृष्ण
परब्रह्मैकनिधी । त्यासी पाहूं नका बाळबुद्धीं ।
इतुकेन तुम्ही
भवाब्धी । जाणा त्रिशुद्धी तरलेती ॥४२॥
ऐशी श्रीकृष्णअवतारकथा
। नारद वसुदेवा सांगतां ।
शुक म्हणे गा नृपनाथा । विस्मयो समस्तां
थोर झाला ॥४३॥श्लोक ५१ वा
शुक उवाच-एतच्छ्रुत्वा महाभागो वसुदेवोऽतिविस्मितः ।
देवकी च महाभागा जहतुर्मोहमात्मनः ॥५१॥
निमिजायंत मुनिगण । इतिहास पुरातन जीर्ण ।
कृष्ण परमात्मा ब्रह्म पूर्ण । नारद आपण निरूपी हर्षें ॥४४॥
शुक म्हणे परीक्षिती । ऐकोनि नारदावचनोक्ती ।
देवकीवसुदेवो चित्तीं । अतिविस्मितीं तटस्थ ॥४५॥
तया नारदाचेनि वचनें । कृष्ण परमात्मा बोलें येणें ।
देवकी वसुदेव निजमनें । दोघें जणें विस्मित ॥४६॥
तीं परम भाग्यवंत दोन्ही । जो पुत्रस्नेहो होता श्रीकृष्णीं ।
तो सांडोनियां तत्क्षणीं । कृष्णपरब्रह्मपणीं निश्र्चयो केला ॥४७॥
श्रीकृष्णीं ब्रह्मभावो । धरितां निःशेष मोहस्नेहो ।
हृदयींचा
निघोनि गेला
पहा हो
। बाप
नवलावो भाग्याचा
श्लोक ५२ वा
इतिहासमिमं पुण्यं, धारयेद्यः समाहितः ।
स विधूयेह शमलं, ब्रह्मभूयाय कल्पते ॥५२॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे एकादशस्कन्धे पंचमोऽध्यायः ॥५॥श्रीकृष्णार्पणमस्तु॥
जो निमि-जायंतसंवादु । वसुदेवा सांगे नारदु ।
हा इतिहास अतिशुद्धु । जीवशिवभेदुच्छेदकु ॥४९॥
सावधानपणें श्रोता । तल्लीन होऊनि तत्त्वतां ।
हे इतिहासाची कथा । सादरता जो परिसे ॥५५०॥
तेणें सकळ पुण्यांचिया राशी । श्रवणें जोडिल्या अहर्निशीं ।
तो गा पुरुषु अवश्यतेसी । ब्रह्मप्राप्तीसी सत्पात्र ॥५१॥
सार्थक एक एक पद । परिसतां होय अंतर शुद्ध ।
यालागीं पावे ब्रह्मपद । परमानंद निजबोधें ॥५२॥
हे 'पंचाध्यायी' म्हणणें घडे । पंचवक्त्र चंद्रचूडें ।
एकादशाचें ज्ञान गाढें । वर्णावया फुडें ध्वज उभविला ॥५३॥
हे पंचाध्यायी नव्हे जाण । एकादशाचे पंचप्राण ।
उपदेशावया शुद्ध ज्ञान । सामोरे आपण स्वभक्तां आले ॥५४॥
हे पंचाध्यायी नव्हे केवळ । पंचम आलापे शुककोकिळ ।
एकादश वसंतकाळ । भक्त-अलिकुळ आलापवी स्वयें ॥५५॥
हाही नव्हे प्रकार । हे शर्करा पंचधार ।
चाखों धाडिली सत्वर । ज्ञानगंभीर निजभक्त ॥५६॥
हे पंचाध्यायी नव्हे सिद्ध । एकादशाचे पंच गंध ।
भक्त आंवतावया शुद्ध । धाडिली प्रसिद्ध गंधाक्षता ॥५७॥
एकादश अतिविवेकी । यावया पंचाध्यायी पालखी ।
पुढें धाडिली कवतुकीं । निजभक्तविखीं कृपाळुवें ॥५८॥
हे कृष्ण-उद्धवअर्धमात्रा । अर्धोदयो महायात्रा ।
ते यात्रेलागीं हांकारा । पंचाध्यायी खरा साधकां करी ॥५९॥
श्रीकृष्णउद्धवमेळा । देखोनि ब्रह्मसुखाचा सोहळा ।
तो सांगों आली कळवळा । भक्तांजवळां पंचाध्यायी ॥५६०॥
अहंकाराचें मेट होतें । तें उठवूनि श्रीकृष्णनाथें ।
केलें आत्मतीर्थें मुक्तें । अभयहस्तें उद्धवासी ॥६१॥
ते मुक्ततीर्थनवाई । पुढें सांगों आली पंचाध्यायी ।
संसारश्रांत जे जे कांहीं । ते धांवा लवलाहीं विश्रांतीसी ॥६२॥
कृष्णउद्धवगोडगोष्टी । हे निर्विकल्प कपिलाषष्ठी ।
ते पर्वकाळकसवटी । सांगों उठाउठीं पंचाध्यायी आली ॥६३॥
उद्धवालागीं भवसागरीं । उतरावया पायउतारीं ।
भागवतमिषें श्रीहरी । सुगम सोपारी पायवाट केली ॥६४॥
पव्हणियाहूनि पायउतारा । भागवतमार्ग अतिसोपारा ।
तो मार्गु दावावया पुरा । हांकारी स्त्रीशूद्रां पंचाध्यायी ॥६५॥
पुढील निरूपणआवडी । अतिशयें वाढे चढोवढी ।
ते कृष्णवाक्यरसगोडी । पंचाध्यायी फुडी साधावया सांगे ॥६६॥
कृष्णउद्धवसंवादीं । होईल परब्रह्म-गवादी ।
साधकमुमुक्षांची मांदी । धांवे त्रिशुद्धी निजसुखार्थ ॥६७॥
परब्रह्म झालें सावेव । स्वरूपसुंदर ज्ञानगौरव ।
मनोहर रुपवैभव । स्वर्गींचे देव पाहों येती ॥६८॥
तो देवांचा स्तुतिवादु । सवेंचि उद्धवाचा निर्वेदु ।
कृष्णउद्धवमहाबोधु । जेणें परमानंदु वोसंडे ॥६९॥
ते पुढील अध्यायीं कथा । रसाळ सांगेन आतां ।
अवधान द्यावें श्रोतां । ग्रंथार्था निजबोधें ॥५७०॥
स्वयें वावडी करूनि पूर्ण । तिसी उडविजे जेवीं आपण ।
मग उडालेपणें जाण । आपल्या आपण संतोषिजे ॥७१॥
तेवीं मजनांवें कविता । करूनि स्वयें सद्गुरु वक्ता ।
एवं वदवूनियां ग्रंथार्था । श्रोतेरूपें सर्वथा संतोषे स्वयें ॥७२॥
तो एकपणेंवीण एकला एका । दुजेनवीण जनार्दनु सखा ।
तेणें पुढील ग्रंथआवांका । विशदार्थें देखा विवंचिला ॥७३॥
नातळोनि दुजेपण । एका जनार्दना शरण ।
धरोनि श्रोत्यांचे चरण । पुढील अनुसंधान पावेल ॥७४॥
एका जनार्दन नांवें देख । दों नांवीं स्वरूप एक ।
हें जाणे तो आवश्यक । परम सुख स्वयें पावे ॥७५॥
एकाजनार्दना शरण । त्याची कृपा परिपूर्ण ।
पंचाध्यायी निरूपण । झाली संपूर्ण जनार्दनकृपा ॥५७६॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे एकादशस्कंधे वसुदेवनारदसंवादे एकाकार-टीकायां पंचमोऽध्यायः ॥५॥॥श्रीकृष्णार्पणमस्तु॥
